نحوه پاسخگویی محمود احمدی نژاد به سوالات نمایندگان مجلس در اسفند ماه، اعتراض بسیاری از به دنبال داشت

نمایندگان مجلس ایران دو فوریت طرحی را به تصویب رساندند که در صورت تایید نهایی، متقاعد نشدن نمایندگان از پاسخ‌های رئیس جمهور به ۶ سئوال آنها، زمینه‌ساز استیضاح او خواهد شد.

مطابق این طرح، پس از پاسخگویی رئیس جمهور به سوالات نمایندگان مجلس، این نمایندگان در مورد هر یک از پاسخ های او گفت و گو و رای گیری می کنند و در صورت راضی نشدن از جواب ها، سوالات را برای رسیدگی به قوه قضاییه می فرستند.

این در حالی است که مطابق آیین نامه فعلی مجلس، بعد از پاسخ گویی رئیس دولت به سوالات قانونگذاران، نمایندگان امکان اظهار نظر یا رای گیری در مورد پاسخ های او را ندارند.

عده ای از نمایندگان مجلس معتقدند که آیین نامه فعلی، سوال از رئیس جمهور را به اقدامی بی اثر تبدیل کرده و حتی او ر7 از پاسخگویی جدی به سوالات نمایندگان بی نیاز ساخته است.

بحث در مورد ضرورت تغییر آیین نامه مجلس، از اواخر اسفند ماه گذشته و پس از آن بالا گرفت که به دنبال حضور محمود احمدی نژاد در مجلس برای جواب دادن به سوالات نمایندگان، وی به توهین به سوال کنندگان و نیز پرهیز از پاسخگویی جدی به پرسش ها متهم شد.

غلامرضا مصباحی مقدم نماینده تهران در مجلس هشتم، در دفاع از تصمیم امروز نمایندگان گفت که "تجربه اخیر مجلس در طرح سوال از رئیس جمهور، ضعف قانون فعلی را به مجلس هشتم نشان داده است".

رای بالای نمایندگان به مصوبه جدید

رای امروز نمایندگان به دو فوریت اصلاح ماده ۱۹۷ آیین نامه داخلی مجلس در مورد سوال از رئیس جمهور، با ۱۳۸ رای موافق٬ ۳۱ رای مخالف و ۱۳ رای ممتنع به تصویب رسیده است.

طراح اصلاح این ماده از آیین نامه٬ علی مطهری نماینده مردم تهران است که پی گیری کننده اصلی طرح سوال از رئیس جمهور نیز محسوب می شد.

در صورت تصویب نهایی تغییرات پیشنهادی در ماده ۱۹۷ آیین نامه داخلی مجلس، به دنبال صحبت های رئیس دولت و سوال کنندگان از او در صحن علنی، "درباره پاسخ رئیس جمهور به هر یک از سوالات از نظر قانع کننده بودن یا نبودن به صورت جداگانه رای گیری می شود".

مصوبه نماینگان، در ادامه تصریح دارد: "چنانچه بیش از نیمی از نمایندگان حاضر در جلسه از پاسخ رئیس جمهور به سوالی قانع نشده باشند٬ آن سوال به قوه قضائیه ارسال می شود."

در بخشی دیگر از مصوبه آمده است: "در صورتی که تعداد سوالات ارسال شده به قوه قضائیه درباره یک رئیس جمهور به عدد ۶ برسد، طرح استیضاح رئیس جمهور با رعایت مفاد اصل ۸۹ قانون اساسی و مواد آیین نامه داخلی در دستور کار مجلس قرار می گیرد."

تاکید بر حد نصاب ۶ بار قانع نشدن نمایندگان برای استیضاح رئیس جمهور، در حالی صورت گرفته که بخش دیگری از پیشنهاد امروز نمایندگان حکایت دارد که در هر جلسه سوال از رئیس دولت، حداکثر ۵ سوال می‌تواند مطرح شود.

این بخش از طرح به آن معنی است که حتی در صورت قانع نشدن نمایندگان از همه جواب های رئیس دولت، تهیه شدن مقدمه استیضاح او حداقل به ۲ جلسه سوال از رئیس جمهور نیاز خواهد داشت.

علی مطهری در همین زمینه گفته است: "نیت از در نظر گرفتن عدد ۶ این است که با یک بار طرح سؤال از رئیس جمهور بحث استیضاح مطرح نشود."

وی در عین حال، در توضیح بیشتر چگونگی تبدیل سوال از رئیس جمهور به استیضاح، اظهار داشته است در صورت ۶ بار قانع نشدن نمایندگان از پاسخ های رئیس دولت، باز هم باید یک سوم نمایندگان طرح استیضاح را امضا بکنند و "به این شکل نیست که استیضاح به طور خودکار صورت بگیرد".

مصوبه ای برای رئیس جمهور فعلی؟

مطابق اصل ۸۹ قانون اساسی در مورد استیضاح رئیس جمهور، "در صورتی که حداقل یک سوم از نمایندگان مجلس شورای اسلامی رییس جمهور را در مقام اجرای وظایف مدیریت قوه مجریه و اداره امور اجرایی کشور مورد استیضاح قرار دهند، رییس جمهور باید ظرف مدت یک ماه پس از طرح آن در مجلس حاضر شود و در خصوص مسایل مطرح شده توضیحات کافی بدهد."

مطابق این اصل، "در صورتی که پس از بیانات نمایندگان مخالف و موافق و پاسخ رییس جمهور، اکثریت دو سوم کل نمایندگان به عدم کفایت رییس جمهور رأی دادند، مراتب جهت اجرای بند ده اصل ۱۱۰ به اطلاع مقام رهبری می‌رسد."

اصل ۱۱۰ قانون اساسی، به شرح مجموعه وظایف و اختیارات رهبر جمهوری اسلامی می پردازد که یکی از آنها "عزل‏ رئیس‏ جمهور با در نظر گرفتن‏ مصالح‏ کشور پس‏ از حکم‏ دیوان‏ عالی‏ کشور به‏ تخلف‏ وی‏ از وظایف‏ قانونی‏، یا رای‏ مجلس‏ شورای‏ اسلامی‏ به‏ عدم‏ کفایت‏ وی‏ بر اساس‏ اصل‏ ۸۹" است.

غلامرضا مصباحی مقدم در اظهار نظری راجع به اصلاحیه امروز، گفته است که "طرح فعلی مبنی بر اصلاح آیین نامه داخلی مجلس، ناظر به این دوره مجلس یا ریاست جمهوری فعلی نیست".

با این حال، در متن طرح دو فوریتی جدید مجلس برای اصلاح آیین نامه داخلی، نشانه ای که به معنی ممکن نبودن استفاده از آن در دوران مسئولیت مجلس یا دولت فعلی باشد به چشم نمی خورد.

مطابق آیین نامه داخلی مجلس، یک طرح بعد از تصویب دو فوریت آن، ظرف حداکثر شش ساعت میان نمایندگان توزیع می‌شود و حداکثر چهل و هشت ساعت پس از چاپ و توزیع نیز، در دستور کار جلسه مجلس قرار می‌گیرد.